آیات انفسیآیات انفسی، نشانه‌های وجود خداوند و اوصاف کمال وی در شگفتی‌های جسم و جان را می‌گویند. ۱ - تعریف"انفس" جمع " نفس " در لغت به معنای ذات و روح است. در قرآن کریم واژه " نفس " در این دو معنا و نیز به معنای تمایلات نفسانی به کار رفته است. "آیات انفسی" یعنی این که دستگاه‌های مختلف روح و جسم انسان هر یک نشانه‌ای بر ذات و اوصاف کمال الهی است؛ یعنی از یک سو نظام حاکم بر ساختمان حیرت انگیز مغز و حرکات منظم قلب و عروق و بافت‌ها و استخوان‌ها و انعقاد نطفه و پرورش جنین در رحم مادران و امثال آن‌ها، و از سوی دیگر، اسرار و شگفتی‌های روح انسان ، هر کدام کتابی از معرفت پروردگار و نشانه‌ای از وجود خداوند عالم ، حکیم و قدرتمند است. ۲ - در قرآنبنابراین، آیات انفسی در قرآن کریم دربرگیرنده برهان حقانیت خداوند با توجه به شگفتی‌های جسم و جان آدمی است. این آیات در قرآن فراوانند. قرآن کریم می‌فرماید: (سنریهم آیاتنا فی الآفاق وفی انفسهم حتی یتبین لهم انه الحق اولم یکف بربک انه علی کل شیء شهید)؛ "به زودی نشانه‌های خود را در افقها(ی گوناگون) و در دلهایشان بدیشان خواهیم نمود تا برایشان روشن گردد که او خود حق است آیا کافی نیست که پروردگارت خود شاهد هر چیزی است". ۳ - مراد از آیات انفسیمفسران عامه و خاصه در تفسیر این آیه و توجیه دو واژه " آفاق " و "انفس" سخنانی گفته‌اند که به طور اختصار به معانی آیات انفسی اشاره می‌شود: ۱. مقصود از آیات انفسی، کیفیت تکوین جنین در رحم و نحوه پدید آمدن اعضا و اندام‌های شگفت انگیز آن است. ۲. اشاره به فتح مکه است. ۳. اشاره به واقعه " شق القمر " در مکه است. ۴. به جنگ بدر اشاره دارد. ۵. مقصود، وجود خود انسان و مراحل تکوین و تکامل او از انعقاد نطفه تا مرحله ادراک و تعقل است.. [۲]
منکوت، صابرغانم، لطایف البیان فی احکام و علوم قرآن، ج۱۷، ص۴۰۴-۴۰۵.
[۶]
سبحانی، جعفر، منشور جاوید قرآن، ج۲، ص۱۶۱-۱۶۵.
۴ - عناوین مرتبطآیات آفاقی. ۵ - پانویس
۶ - منبعفرهنگنامه علوم قرآنی، برگرفته از مقاله «آیات انفسی». |